A A A

Profesor Wincenty Styś przybył do Wrocławia po wojnie na wezwanie organizatorów Uniwersytetu Wrocławskiego, na którym został powołany na stanowisko profesora i kierownika Katedry Ekonomii na Wydziale Prawa. Stał się jednym z aktywniejszych animatorów życia naukowego, społecznego, a także kulturalnego we Wrocławiu. Współtworzył podstawy wyższego szkolnictwa ekonomicznego. Jako wykładowca ekonomii do 1949 r. uczył studentów ekonomii gospodarki rynkowej, którą dziś określa się jako ekonomię klasyczną i neoklasyczną. Był współzałożycielem Wyższej Szkoły Handlowej, prywatnej szkoły wyższej, która została upaństwowiona jako Wyższa Szkoła Ekonomiczna, później nosząca nazwę Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, obecnie – Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Wraz z Profesorami Lesławem Adamem, Janem Falewiczem i Wacławem Skrzywanem utworzył w 1948 r. wrocławski Oddział Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Był  pierwszym prezesem nowoutworzonego Oddziału, a od 1994 roku jego Patronem.

Wincenty Styś (1903- 1960)

W dniu 21 kwietnia 2010 r minęła 50 rocznica śmierci Wincentego Stysia (1903-1960), wybitnego badacza ekonomiczno-społecznych problemów wsi i rolnictwa, pioniera ekonomii we wrocławskim ośrodku nauki po II wojnie światowej i autora koncepcji zagospodarowania terenów rolniczych ziem odzyskanych. Po wojnie profesor Wincenty Styś - podobnie jak wielu uczonych lwowskiego ośrodka nauki - przeniósł się do Wrocławia i włączył się do tworzenia od podstaw uniwersyteckiego ośrodka nauki ekonomii. Równocześnie przystąpił do szeregu inicjatyw społecznych zmierzających do wypracowania koncepcji osadnictwa rolniczego i ram ustrojowo- gospodarczych rolnictwa na Ziemiach Zachodnich, a także do popularyzacji nauki o gospodarce. O rozmachu działań, w okresie powojennym w których uczestniczył Styś daje pewne wyobrażenie nawet skrótowy rejestr zadań i pełnionych funkcji, który informuje ponadto o wzlotach w działalności publicznej jak i o zaniku jego aktywności w okresie 8. lat (1949-1956). W latach 1945- 1948 najważniejszą platformę aktywności prof. Stysia stanowiła Rada Naukowa dla Zagadnień Ziem Odzyskanych, utworzona przy Biurze Studiów Osadniczo- Przesiedleńczych w Krakowie, działająca od 30 lipca 1945 r do 15 kwietnia 1948, której był członkiem, a która to Rada – jak podaje P. Dziurzyński- skupiała wszystkich luminarzy nauki polskiej, ocalałych z hitlerowskiego pogromu. Przegląd protokołów sesji tej Rady dowodzi, że Styś na posiedzeniach tego forum naukowego wnosił najwięcej zamieszania i twórczego fermentu. Był on w wąskiej grupie założycieli, a następnie pierwszym prezesem utworzonego w 1948 r Oddziału Wrocławskiego Polskiego Towarzystwa Ekonomistów. Ponadto powtórnie piastował tę funkcję w latach 1958-1960, będąc równolegle członkiem Zarządu Krajowego PTE i członkiem Komitetu Redakcyjnego „Ekonomisty”- dwumiesięcznika poświęconego nauce i potrzebom życia. Godne odnotowania jest także jego uczestnictwo w staraniach nad utworzeniem Towarzystwa Popierania Nauk Ekonomiczno-handlowych, które stworzyło podwaliny Wyższej Szkoły Handlowej, przekształconej później w Wyższą Szkołę Ekonomiczną, a następnie w Akademię Ekonomiczną i Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Dodajmy, że prof. Styś jako zasłużony organizator Uczelni wygłosił pierwszy wykład inauguracyjny podczas uroczystości, jaka odbyła się 3 lutego 1947 r z okazji ogłoszenia decyzji sankcjonującej utworzenie WSH i wcześniejsze zajęcia dydaktyczne ze studentami tej Uczelni. Wśród znaczących inicjatyw podjętych w latach powojennych w których realizacji uczestniczył prof. Styś należy wymienić także wznowienie działalności Spółdzielni Wydawniczej „Wieś” (założonej w 1937 r we Lwowie) i reaktywowanie wydawania miesięcznika „Wieś i Państwo” z siedzibą w Krakowie. Odnotujmy też, że od pierwszego powojennego numeru czasopismo to redagował tak jak w latach lwowskich F. Bujak, S. Inglot i W. Styś oraz dodatkowo S. Pigoń –profesor historii literatury polskiej. Nie można też nie podkreślić, że Wincenty Styś, wśród przedstawicieli nauk społecznych wyróżniał się unikatowym stylem myślenia naukowego i niezależnością w głoszeniu swych poglądów w następstwie których był ostro krytykowany i szykanowany. Taka bezkompromisowa postawa w latach powojennych spowodowała, że już na początku zwrotu politycznego w 1948 r (zapowiadającego m.in. kolektywizację rolnictwa, której był przeciwny) dotknęły go ostre szykany. Skutkiem tego został pozbawiony kierownictwa katedry ekonomii i możliwości prowadzenia zajęć dydaktycznych ze studentami z tej dziedziny wiedzy, a ponadto nakazem administracyjnym został przeniesiony do katedry historii na Wydziale Filozoficzno-Historycznym. Skutkiem skumulowanych szykan było wycofanie się Stysia z działalności publicznej i zamilknięcie na okres 8 lat. Dopiero pierwszy w PRL masowy bunt robotniczy w Poznaniu w 1956 r doprowadził do pewnego poluzowania urzędowych szykan oraz do powrotu prof. Stysia na stanowiska kierownicze w katedrach ekonomii na Uniwersytecie i WSE, a także do ponownego jego włączenia się do działalności społecznej. W tak wyjątkowym dla kraju okresie odwilży i dziejów szkolnictwa wyższego, profesor Styś jako uczony cieszący się w środowisku najwyższym autorytetem został pierwszym wybieralnym rektorem WSE, który objął to kierownicze stanowisko w Uczelni na 3-letnią kadencję 1956- 1959. W 1957 roku został laureatem nagrody naukowej miasta Wrocławia i odznaczony Krzyżem Oficerskich Orderu Odrodzenia Polski. Obejmuje też przewodnictwo Zespołu Organizacji Badań Naukowych przy WRN we Wrocławiu. W 1958 r z chwilą ukończenia 55 roku życia otrzymał tytuł naukowy profesora zwyczajnego, a dwa lata później tj 1.04. 1960 r uchwałą Wydziału I Nauk Społecznych PAN powołany został w skład Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN. W 1959 r wyszło drukiem jego obszerne dzieło pt. „Współzależność rozwoju rodziny chłopskiej i jej gospodarstwa” wydane przez Wrocławskie Towarzystwo Naukowe. Jako rektor Uczelni dwukrotnie wyjeżdżał do Londynu i innych ośrodków Anglii, wygłaszając referaty na temat wyników swych badań naukowych. Dzięki niemu Uczelnię odwiedziło w tym trzyleciu 12 wybitnych przedstawicieli nauki ośrodków zachodnich.Następstwem tych wizyt było także to, że WSE nawiązała liczne kontakty z uczelniami innych krajów, z których profesorowie z nauk społecznych wizytowali i rewizytowali prof. Stysia. W 1959 r powtórnie – głosami elektorów - został wybrany rektorem WSE na następną kadencję. Ponieważ był to już rok odwrotu od reform demokratycznych zadeklarowanych w okresie odwilży i powrotu do autorytarnych form sterowania państwem, wybór ten nie zyskał akceptacji ministra szkolnictwa wyższego. Wyboista droga życiowa profesora Stysia niespodziewanie została przerwana 21 kwietnia 1960 r, a więc w wieku zaledwie 57 lat. Został pochowany na cmentarzu Św. Wawrzyńca przy ul. Bujwida 51 we Wrocławiu. Jeśli chodzi o dotychczasowe formy upamiętnia życia i dzieła Wincentego Stysia to należy odnotować, że w dniu 10 maja 1980 r. Zespołowi Szkół Ekonomicznych w Świdnicy nadano imię Wincentego Stysia. Natomiast Miasto Wrocław uhonorowało profesora Wincentego Stysia nadając jednej ulicy w dzielnicy Krzyki jego imię i nazwisko. Z kolei staraniem senatu Uniwersytetu Ekonomicznego w 2003 r (tj. w setną rocznicę urodzin profesora) w jednym z budynków wmurowano tablicę pamiątkową z nagłówkiem eksponującym zasługi jako współtwórcy WSH i pełnioną funkcję rektora WSE. Od wielu lat Oddział Wrocławski PTE przeprowadza konkurs o nagrodę im. Wincentego Stysia na najlepszą pracę magisterską.

Wrocław, luty 2011 r Jan Jasiński